Skolioza to trójpłaszczyznowe skrzywienie kręgosłupa, które może rozwijać się już w dzieciństwie, ale także pojawiać się lub pogłębiać w wieku dorosłym. Choć u młodszych pacjentów najczęściej diagnozuje się skoliozę idiopatyczną, u dorosłych problem bywa bardziej złożony i związany z różnorodnymi przyczynami, takimi jak zmiany zwyrodnieniowe, urazy czy choroby przewlekłe.

Skolioza u dorosłych ma istotne znaczenie kliniczne, ponieważ może prowadzić do dolegliwości bólowych, zaburzeń równowagi, a także ograniczeń funkcjonalnych. Rehabilitacja i wsparcie funkcjonalne odgrywają ważną rolę w łagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjentów.

Zapraszamy na konsultację — oferujemy kompleksowe podejście dostosowane do indywidualnych potrzeb osób ze skoliozą. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, zachęcamy do przeczytania dalszej części artykułu.

Definicja i klasyfikacja skoliozy

Skolioza definiowana jest jako boczne skrzywienie kręgosłupa powyżej 10 stopni według kąta Cobba, które występuje w płaszczyźnie czołowej i jest często powiązane z rotacją kręgów. Skoliozy dzielimy na:

• Idiopatyczne – najczęściej rozpoznawane u dzieci i młodzieży, o nieznanej przyczynie.
• Wtórne (nabyte) – pojawiają się w wyniku chorób zwyrodnieniowych, urazów, wad wrodzonych, zapaleń czy nowotworów.

U dorosłych najczęściej spotykane są skoliozy zwyrodnieniowe, które rozwijają się na podłożu zmian degeneracyjnych w kręgosłupie.

Przyczyny skoliozy u dorosłych

Skolioza idiopatyczna z dzieciństwa

U części dorosłych diagnozuje się kontynuację lub progresję skoliozy z dzieciństwa. Zmiany zwyrodnieniowe i starzenie się tkanek mogą nasilać deformację.

Skolioza zwyrodnieniowa

Procesy zwyrodnieniowe krążków międzykręgowych i stawów międzykręgowych prowadzą do asymetrycznego zużycia, co powoduje powstanie bocznego skrzywienia kręgosłupa. Jest to najczęstsza przyczyna skoliozy nabytej u osób dorosłych, zwłaszcza po 50. roku życia.

Urazy i choroby

Przebyte urazy kręgosłupa, osteoporoza, choroby zapalne lub nowotworowe mogą prowadzić do nierównomiernego obciążenia i deformacji kręgosłupa.

Wady wrodzone

Niekiedy skolioza wynika z wrodzonych nieprawidłowości w budowie kręgów, które mogą ujawniać się lub nasilać w dorosłości.

Konsekwencje skoliozy u dorosłych

Bóle kręgosłupa

Skrzywienie kręgosłupa powoduje nierównomierne obciążenia, prowadząc do przeciążeń mięśni, więzadeł i stawów, co wywołuje przewlekłe dolegliwości bólowe.

Zaburzenia postawy i równowagi

Deformacja wpływa na ustawienie całego ciała, co może skutkować problemami z równowagą, koordynacją oraz kompensacyjnymi zmianami w innych częściach szkieletu.

Ograniczenia funkcjonalne

Zaawansowana skolioza utrudnia wykonywanie codziennych czynności, może prowadzić do zmniejszenia tolerancji wysiłku oraz obniżenia jakości życia.

Problemy neurologiczne

W przypadku znacznych deformacji może dochodzić do ucisku na struktury nerwowe, co skutkuje drętwieniami, mrowieniami, a nawet osłabieniem siły mięśniowej.

Skolioza u dorosłych to poważne wyzwanie terapeutyczne, wynikające z różnorodnych przyczyn i prowadzące do licznych konsekwencji zdrowotnych. Zrozumienie mechanizmów powstawania oraz wpływu skrzywienia na funkcjonowanie organizmu jest kluczowe dla skutecznego leczenia. Kolejna część będzie poświęcona diagnostyce i ocenie funkcjonalnej pacjentów ze skoliozą dorosłych.

Diagnostyka i ocena funkcjonalna

Dokładna diagnostyka skoliozy u dorosłych jest kluczowa dla wyboru właściwej strategii terapeutycznej. Ponieważ deformacja kręgosłupa często łączy się z wieloma objawami i schorzeniami współistniejącymi, ważne jest, aby przeprowadzić wszechstronną ocenę kliniczną i obrazową. Ocenie podlega nie tylko stopień skrzywienia, ale także funkcjonalność pacjenta oraz wpływ deformacji na codzienne życie.

Wywiad medyczny

Podstawą jest szczegółowy wywiad, podczas którego pacjent opisuje:

• Początek i przebieg dolegliwości
• Charakter bólu i lokalizację
• Wpływ objawów na codzienną aktywność
• Ewentualne objawy neurologiczne, takie jak drętwienia czy osłabienie siły mięśniowej
• Dotychczasowe leczenie i jego efekty
• Informacje o chorobach współistniejących i urazach

Wywiad pozwala zebrać informacje niezbędne do dalszej oceny i rozpoznania.

Badanie fizykalne

Podczas badania ocenia się:

• Postawę ciała – symetrię barków, łopatek, miednicy oraz osi kręgosłupa
• Obecność skrzywienia – badanie na stojąco i w pochyleniu (test Adamsa) pozwala uwidocznić rotację kręgów i stopień deformacji
• Zakres ruchu w odcinku piersiowym i lędźwiowym
• Napięcie mięśniowe oraz obecność bolesnych punktów
• Testy neurologiczne – ocena czucia, siły mięśniowej i odruchów
• Ocenę równowagi i chodu

Dokładna ocena kliniczna jest niezbędna, by zrozumieć wpływ skoliozy na funkcję ruchową i dobrać odpowiednią terapię.

Badania obrazowe

Rentgenografia (RTG)

Podstawowe badanie obrazowe umożliwiające ocenę kąta skrzywienia (kąt Cobba), rotacji kręgów i ewentualnych zmian zwyrodnieniowych. Zdjęcia wykonuje się w projekcji przednio-tylnej oraz bocznej, często również w pozycji stojącej, by ocenić wpływ obciążenia.

Rezonans magnetyczny (MRI)

MRI pozwala zobrazować miękkie tkanki kręgosłupa – dyski, więzadła oraz struktury nerwowe. Badanie jest szczególnie przydatne, gdy pojawiają się objawy neurologiczne, by wykryć ucisk na nerwy czy zmiany zwyrodnieniowe.

Tomografia komputerowa (CT)

Stosowana w szczególnych przypadkach, np. przed planowanymi zabiegami chirurgicznymi, umożliwia precyzyjną ocenę struktur kostnych.

Ocena funkcjonalna

Ocena funkcjonalna ma na celu określenie, jak skolioza wpływa na zdolności pacjenta do wykonywania codziennych czynności oraz aktywności fizycznej. Może obejmować:

• Testy zakresu ruchu i siły mięśniowej
• Ocenę wytrzymałości i koordynacji
• Badania chodu i równowagi
• Kwestionariusze jakości życia i oceny bólu (np. ODI, SF-36)

Ocena ta pomaga monitorować postępy terapii oraz dostosować plan rehabilitacji.

Diagnostyka różnicowa

Podczas diagnostyki ważne jest wykluczenie innych przyczyn bólu i deformacji, takich jak:

• Choroby neurologiczne
• Nowotwory i infekcje kręgosłupa
• Wrodzone wady rozwojowe
• Choroby reumatyczne

W tym celu lekarz może zlecić dodatkowe badania laboratoryjne lub konsultacje specjalistyczne.

Diagnostyka skoliozy u dorosłych wymaga kompleksowego podejścia łączącego wywiad, badanie kliniczne, badania obrazowe oraz ocenę funkcjonalną. Tylko tak można w pełni zrozumieć zakres deformacji i jej wpływ na życie pacjenta, co jest niezbędne do skutecznej terapii. W następnej części omówimy metody rehabilitacji oraz terapię manualną stosowane w leczeniu skoliozy u dorosłych.

Metody rehabilitacji i terapia manualna

Rehabilitacja skoliozy u dorosłych stanowi istotny element leczenia, mający na celu zmniejszenie dolegliwości bólowych, poprawę postawy oraz funkcji ruchowej. Ze względu na charakter zmian, terapia musi być dostosowana indywidualnie do pacjenta, uwzględniając stopień deformacji, obecność objawów neurologicznych oraz współistniejące schorzenia. Terapia manualna i specjalistyczne programy ćwiczeń odgrywają tu kluczową rolę.

Cele rehabilitacji

Podstawowe cele to:

• Zmniejszenie bólu i napięć mięśniowych
• Poprawa zakresu ruchu i elastyczności kręgosłupa
• Wzmocnienie mięśni stabilizujących tułów
• Korekcja wad postawy i kompensacyjnych wzorców ruchowych
• Zapobieganie progresji skrzywienia

Osiągnięcie tych celów wymaga kompleksowego podejścia i współpracy pacjenta z zespołem terapeutycznym.

Terapia manualna

Terapia manualna obejmuje różnorodne techniki:

• Mobilizacje i manipulacje kręgosłupa – mają na celu poprawę ruchomości segmentów kręgosłupa oraz zmniejszenie bólu.
• Techniki mięśniowo-powięziowe – rozluźniają napięte mięśnie i tkanki miękkie, poprawiając ukrwienie i elastyczność.
• Masaż leczniczy – redukuje napięcia oraz poprawia ogólny komfort pacjenta.
• Osteopatia – holistyczne podejście manualne uwzględniające wpływ skoliozy na całe ciało i pracujące na przywrócenie równowagi.

Terapia manualna jest dostosowywana indywidualnie, aby nie powodować nadmiernych obciążeń i dyskomfortu.

Ćwiczenia terapeutyczne

Program ćwiczeń powinien być kompleksowy i obejmować:

• Ćwiczenia stabilizujące mięśnie głębokie – wzmacniające mięśnie przykręgosłupowe i brzucha, które wspierają prawidłową postawę.
• Ćwiczenia korekcyjne – ukierunkowane na rozciąganie przykurczonych mięśni po stronie zgięcia i wzmacnianie osłabionych po stronie wygięcia.
• Ćwiczenia oddechowe – pomagają w poprawie ruchomości klatki piersiowej i redukcji napięć.
• Trening propriocepcji i równowagi – usprawniają kontrolę posturalną.

Regularność i poprawna technika wykonywania ćwiczeń są kluczowe dla skuteczności terapii.

Metody wspomagające

• Kinezyterapia z wykorzystaniem taśm stabilizujących – pomaga utrzymać prawidłową postawę podczas codziennych czynności.
• Terapia neuromięśniowa – zmniejsza napięcia i poprawia koordynację mięśniową.
• Fizykoterapia – zabiegi takie jak ultradźwięki czy laseroterapia mogą wspomagać leczenie bólu.

Edukacja pacjenta

Pacjent powinien być świadomy znaczenia codziennych nawyków posturalnych, ergonomii i konieczności regularnej aktywności fizycznej. Edukacja pomaga unikać przeciążeń i zapobiegać dalszemu pogłębianiu się skoliozy.

Rehabilitacja i terapia manualna stanowią skuteczne narzędzia w leczeniu skoliozy u dorosłych. Kompleksowy program ćwiczeń, dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta, połączony z technikami manualnymi, pozwala zmniejszyć dolegliwości, poprawić funkcjonowanie i spowolnić progresję deformacji.